bimanset
ABD ve bazı Avrupa ülkelerinin, ordusunda kullanmaması için Çin’e çip ihracatında kısıtlamaya gitmesinin ardından bu kez hamle Çin’den geldi. Yarı iletken üretiminde kullanılan ve ağırlıklı olarak Çin topraklarından çıkan galyum ve germanyum ihracatı da kısılacak.
ABD, Avrupa ve Çin arasındaki teknolojiye yönelik ticaret savaşı giderek kızışıyor. Çin ve ABD yapay zekaya ve çip üretimine kadar her alanda teknolojik hakimiyet için mücadele ediyor. Çip savaşlarında ilk perdede ABD, bazı Avrupa ülkelerini de arkasına alarak Çin’e yönelik çip kısıtlamasına giderken bu kez benzer bir hareket Çin cephesinden geldi.
Ülke, galyum ve germanyum adı verilen ve yarı iletkenlerin üretiminde kullanılan iki özel malzemenin ihracına 1 Ağustos’tan itibaren kısıtlama getirmeyi planlıyor. Çin’in aldığı bu karar, ABD ile ticaret savaşını daha da alevlendirirken, küresel tedarik zincirlerinde çip noktasında daha büyük bir krizin eşiğine gelinebilir.
Yellen’ın ziyareti öncesi dikkat çekici hamle
Analistler, Çin Ticaret Bakanlığı’nın ulusal güvenliği korumak için yaptığını söylediği bu hamleyi, Washington’un Çin’in teknolojik ilerlemelerini engellemeye yönelik artan çabalarına bir yanıt olarak değerlendirdi. Bu kararın ABD Bağımsızlık Günü arifesinde ve ABD Hazine Bakanı Janet Yellen’ın Pekin ziyaretinden hemen önce duyurulması ise dikkat çeken bir başka nokta oldu.
Çin Küresel Madencilik Birliği Başkanı Peter Arkell yaptığı açıklamada yaşanan bu son gelişmeyi “Çin, Amerikan ticaret kısıtlamalarını can evinden vurdu” sözleriyle anlattı.
Çip kısıtlaması Avrupa’yı tedirgin etti
Avrupa Komisyonu endişelerini dile getirirken, Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck kontrollerin lityum gibi maddeleri de kapsayacak şekilde genişletilmesinin “sorunlu” olacağını söyledi.
Çin ihracatı kesti metallerin fiyatı fırladı
ABD’li bir yarı iletken üreticisi, ihracat izni için başvuruda bulunduğunu açıklarken, Çin merkezli bir germanyum üreticisi fiyatların kısıtlama kararının duyurulması sonrası hızla yükseldiğini söyledi. Bahsi geçen 8 galyum ve 6 germanyum ürünü diğer yüksek teknoloji sektörlerinde de halihazırda kullanılıyor.
Metal endüstrisindeki bazı kişiler, 12 yıl önce Japonya ile yaşanan bir anlaşmazlık nedeniyle sevkiyatları durduran Çin’in nadir toprak ihracatına yeni kısıtlamalar getirebileceğinden korktuklarını söyledi. Çin, elektrikli araçlarda ve askeri teçhizatta kullanılan bir metal grubu olan nadir toprak elementlerinde dünyanın en büyük üreticisi konumunda.
Çin kısıtlanan metallerin baskın üreticisi
Arkell, “Galyum ve germanyum, teknoloji ürünleri yelpazesi için çok önemli olan küçük metallerden sadece birkaçı ve Çin bu metallerin çoğunun baskın üreticisi” dedi ve ekledi: “Kısa ve hatta orta vadede Çin’in yerini başka bir ülkenin alabileceğini düşünmek hayalcilik olur”
Çin, dünyadaki galyum ve germanyumun üretiminin çok büyük bir kısmını tek başına sırtlamış durumda. Haber sitesi Caixin, gümrük verilerine dayanarak 2022 yılında Çin’in en büyük galyum ürünleri ithalatçılarının Japonya, Almanya ve Hollanda olduğunu söyledi. Haberde, germanyum ürünlerinin en büyük ithalatçılarının Japonya, Fransa, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri olduğu belirtildi.
Çin yaptırımlara karşı kendi silahını oyuna sürdü
Çin’in kontrolleri, Washington’un son yıllarda bir dizi kısıtlamanın ardından Çin’e yüksek teknolojili mikroçip sevkiyatına yeni kısıtlamalar getirmeyi düşündüğü bir dönemde geldi.
Amerika Birleşik Devletleri ve Hollanda’nın da, teknolojilerinin Çin ordusu tarafından kullanılmasını önleme çabalarının bir parçası olarak, Çin’e çip üretim ekipmanı satışlarını daha da kısıtlaması bekleniyor.
Pekin son olarak Mayıs ayında bazı yerel sektörlerin ABD’li bellek yongası üreticisi Micron’dan ürün satın almasını yasaklayarak misilleme yapmıştı. Jefferies analistleri, ihracat kontrollerini Micron yasağından sonra Çin’in ikinci ve daha büyük bir karşı önlemi olarak gördüklerini söyledi.
Bu metaller ne için gerekiyor?
Söz konusu metaller yüksek hızlı bilgisayar çiplerinde, savunma ve yenilenebilir enerji sektörlerinde kullanılıyor. Germanyum fiber optik kabloların anahtarı olarak biliniyor ve ayrıca yüksek hızlı bilgisayar çiplerinde, plastiklerde ve kızılötesi radyasyonda kullanılıyor.
Aynı zamanda bu metaller, gece görüş cihazları ve uydu görüntü sensörleri gibi askeri uygulamalarda tercih ediliyor. Güneş pilleri gibi düşük karbonlu teknolojiler için de bu elementler oldukça önemli.
