bimanset
Oxford Üniversitesi, prestijli Worcester College’daki yıllarca süren bir gelenekle gündeme geldi. Bu gelenek, insan kafatasından yapılmış bir kadehin, üniversitenin resmi akşam yemeklerinde 2015 yılına kadar içki servisi için kullanılmasıydı. Söz konusu kadeh, 225 yıl önce bir insan kafatasından yapılmış ve iç kısmı cilalanarak gümüş süslemelerle donatılmıştı.
Kadehin Kökeni ve Tarihi
Kadehin tarihi, tüyler ürpertici bir arka plana sahip. Karbon testleri, kadehin yapımında kullanılan kafatasının, muhtemelen köleleştirilmiş bir kadına ait olduğunu ortaya koyuyor. Bu kafatasının, 18. yüzyıl sonları ile 19. yüzyıl başlarına ait olduğu ve Karayipler bölgesinden geldiği tahmin ediliyor. Yapılan analizler, bu kadının köle ticaretinin karanlık tarihinden bir parça olduğuna işaret ediyor.
Kadeh, 1946 yılında, üniversiteye bağışlanmış ve çok geçmeden üniversitenin önemli akşam yemeklerinde kullanılmaya başlanmış. Bağışı yapan kişi ise, arkeolog ve eugenikçi George Pitt-Rivers’tı. Pitt-Rivers, Viktorya dönemi bilim insanlarından olup, dönemin tartışmalı düşünceleriyle tanınan bir figürdü. Bağışın ardından kadeh, zamanla üniversitenin geleneksel akşam yemeklerinde, genellikle şarap servisi için kullanılmaya başlanmıştı.
Sömürgeci Mirasa Dair Sorgulamalar
Ancak, bu gelenek zaman içinde değişiklik göstermeye başladı. Kadeh, başlangıçta şarap içmek için kullanılsa da, yıllar geçtikçe sızdırmaya başlamış ve sonunda içki servisi yerine çikolata servisi için kullanılmaya başlanmıştır. Ancak bu gelenek 2015 yılına kadar sürdü. Artan sosyal farkındalık ve sömürgecilik karşıtı hareketlerin etkisiyle, bu uygulama artık devam edilemez hale geldi. Üniversite, kadehin kullanımıyla ilgili tartışmaların giderek daha yoğunlaşmasının ardından, 2015’te bu gelenekten vazgeçti.
Prof. Dan Hicks’in “Every Monument Will Fall” (Her Anıt Yıkılacak) adlı kitabında ortaya koyduğu bilgilere göre, bu kadehin kullanımı, Oxford Üniversitesi’nin ve daha geniş anlamda Britanya’nın, geçmişteki sömürgeci mirasıyla hesaplaşmadaki eksikliklerini gözler önüne seriyor. Bu tür bir uygulama, sömürgecilik döneminin karanlık bir sembolü olarak kabul edilebilir; bir taraftan insanların kültürel mirası yok edilmiş, diğer taraftan sömürgeci güçler kendi üstünlüklerini pekiştirmek için bu tür objelerle sembolizm yaratmışlardır.
Tepkiler ve Eleştiriler
Kadehin kullanımı, yıllar içinde giderek daha fazla eleştiri aldı. Özellikle siyahilerin hakları ve köleliğe karşı duyarlılığın arttığı bir dönemde, bu tür bir pratiğin sürdürülmesi, geniş bir tepkiyle karşılandı. Labour Partisi milletvekili Bell Ribeiro-Addy, Oxford gibi saygın bir kurumun, köleliğin ve insan hakları ihlallerinin bir sembolü haline gelmiş bir kafatasından içki içmeyi sürdürmesini “iğrenç” olarak nitelendirdi.
Sömürgeci mirasa olan bu duyarsızlık, sadece bu kadehin kullanımında değil, daha geniş anlamda Britanya’daki akademik kurumların tarihine yansıyan bir sorun olarak kalmaya devam etti. Prof. Hicks, eserinde, bu tür sembollerin, sömürgeci geçmişin silinmesi ve kimliklerin yok edilmesinin birer işareti olduğunu belirtiyor.
Kadeh Sonunda Kaldırıldı
2015 yılı itibarıyla kadehin kullanımı sonlandırıldı ve 2019 yılında üniversite, bu kadehi tamamen arşivlere kaldırma kararı aldı. Artık kamuya açık bir şekilde sergilenmeyen bu kadeh, üniversitenin içki servisi kültüründen silinmiş oldu.
Bu olay, Oxford Üniversitesi ve benzeri prestijli akademik kurumların, geçmişteki sömürgeci miraslarıyla yüzleşmek ve bu mirası modern değerlerle bağdaştırmak adına daha fazla adım atması gerektiğini bir kez daha hatırlatıyor.
Sömürgecilik Geçmişi ve Akademik Yüzleşme
Oxford’daki bu olay, akademik kurumların, toplumların geçmişteki karanlık dönemleriyle nasıl hesaplaşması gerektiğini sorgulayan önemli bir örnek teşkil ediyor. İnsan kafatasından yapılmış bir kadehin, yıllarca süren bir gelenekle içki servisi için kullanılması, Britanya’nın sömürgecilik tarihine dair rahatsız edici bir gerçeği gözler önüne seriyor. Bu tür sembollerle yüzleşmek, ancak toplumların geçmişiyle barış yapması ve gelecekte daha bilinçli bir şekilde ilerlemesiyle mümkün olabilir.
